Poprzedni artykuł na temat HIV pojawił się dobre kilka lat temu, pora więc odświeżyć nasze informacje na temat tego wirusa.
HIV to ludzki wirus niedoboru odporności (ang. Human Immunodeficiency Virus). Nieleczony prowadzi do AIDS (ang. Acquired Immune Deficiency Syndrome) – zespołu nabytego niedoboru odporności.
Należy pamiętać, że HIV to nie AIDS, ani też na odwrót – można być zakażonym wirusem, regularnie przyjmować leki i nigdy nie doświadczyć, czym jest AIDS i jakie niesie skutki.
Wykrywanie
Zacznijmy od tego, w jaki sposób możemy sprawdzić, czy jesteśmy zakażeni wirusem.
Testy kasetkowe – wyniki uzyskuje się w mniej niż godzinę. Bardzo często można wykonać je podczas przeróżnych akcji testowania przeciw HIV, kile i WZW, przeprowadzanych przez liczne organizacje. Testy te najczęściej są wtedy realizowane całkowicie za darmo. Zachęcamy do korzystania z tego typu badań, tym bardziej iż nie musisz za nie płacić. Bears of Poland stara się oferować możliwość tego rodzaju badań podczas najważniejszych imprez stowarzyszenia, na przykład w trakcie Bear Pride w Poznaniu czy podczas wyborów Mr. Chaser Poland w Warszawie. Tego typu testy można również nabyć we własnym zakresie. Wiarygodność testów kasetkowych wynosi ponad 99%. Należy pamiętać, że wynik ujemny oznacza, o ile test został wykonany po okienku serologicznym (wynoszącym 12 tygodni od budzącej nasz niepokój aktywności seksualnej), że nie jesteś zakażony. Pamiętaj, że nawet jeśli wynik testu okaże się pozytywny, nie znaczy to jeszcze, że na pewno zostałeś zakażony. W takiej sytuacji należy jak najszybciej udać się do punktu konsultacyjno-diagnostycznego, w którym zostanie przeprowadzony test przesiewowy. Jeżeli badanie w punkcie zakończy się wynikiem ujemnym, oznacza to, że test poprzedni dał wynik fałszywie pozytywny. Jeżeli jednak test wyjdzie ponownie pozytywny, w tym samym punkcie zostanie przeprowadzony kolejny test potwierdzający, robiony metodą Western blot. Dopiero pozytywny wynik ostatniego testu definitywnie potwierdza zakażenie wirusem. Tego typu test można również kupić we własnym zakresie.
Punkty konsultacyjno-diagnostyczne – zawsze możesz pominąć testy kasetkowe i udać się bezpośrednio do placówki medycznej, żeby wykonać anonimowe i darmowe badania w kierunku HIV. Przesiewowe badanie laboratoryjne daje dużo większą pewność otrzymanego wyniku, szczególnie w przypadku wyników pozytywnych. Lista punktów dostępna jest na stronie https://aids.gov.pl/pkd/. Warto dodać, że najnowsze testy IV generacji wykonywane w punktach PKD pozwalają wykluczyć zakażenie wirusem już po 6 tygodniach od wystąpienia ryzyka.
Możesz też udać się do każdego innego miejsca, które oferuje testy laboratoryjne, ale pamiętaj, że nie zawsze będą one darmowe. Jeżeli masz dodatkowe ubezpieczenie zdrowotne, na przykład z pracy, zawsze możesz zapytać o możliwość wykonania testu w placówce Medicover czy Enel-Med etc. W zależności od posiadanego pakietu ubezpieczenia, tego typu testy mogą być również udostępniane za darmo.
Czym jest HIV?
HIV jest wirusem, który powoduje wyniszczanie limfocytów CD4 i pogarszanie się stanu układu odpornościowego, zaś nieleczone zakażenie skutkuje wyniszczeniem układu odpornościowego. Końcowym stadium nieleczonego zakażenia jest AIDS.
Czym jest AIDS?
AIDS jest chorobą wywołaną na skutek nieleczonego zakażenia wirusem HIV. Postępujące obniżanie się odporności skutkuje nabyciem wielu zakażeń oportunistycznych. Upraszczając: organizm staje się niezdolny do walki z bakteriami, wirusami, grzybami i pierwotniakami. Nasze organizmy są nieustannie atakowane przez przeróżne patogeny, ale dzięki naszej odporności nie musimy walczyć codziennie z grzybicą czy opryszczką. Osoby chorujące na AIDS nie mają tak skutecznego systemu obronnego, a ponadto na skutek osłabienia odporności występuje u nich np. dużo większe prawdopodobieństwo zachorowania na choroby nowotworowe. Nieleczone zakażenie wirusem HIV, prowadzi do AIDS i w wielu przypadkach kończy się śmiercią.
Drogi zakażenia
Na chwilę obecną znane są trzy drogi zakażenia
– Zakażenie wertykalne (przeniesienie patogenu z matki na płód) – co prawda kobieta zakażona wirusem HIV może urodzić zdrowe dziecko, jednak wiąże się to ze ścisłą kontrolą całego okresu ciąży i porodu. W tym czasie może dojść do zakażenia płodu / dziecka na skutek kontaktu z krwią matki, a później podczas karmienia piersią.
– Zakażenie przez kontakt krwią – poprzez używanie tych samych igieł i strzykawek (podczas zabiegów medycznych lub przy zażywaniu narkotyków), a także podczas transfuzji krwi zakażonej wirusem.
– Aktywność seksualna – kontakt ze spermą, preejakulatem, wydzieliną z pochwy może również zakończyć się zakażeniem. Najlepszą ochroną niezmiennie pozostaje prezerwatywa, zarówno w kontaktach analnych, waginalny jak i oralnych. Należy pamiętać także o istnieniu profilaktyki poekspozycyjnej (PEP) oraz przedeskpozycyjnej (PrEP), o których wspomnę w dalszej części tekstu i które też w pewnym stopniu mogą zabezpieczyć cię przed zakażeniem.
Przebieg zakażenia
Osoba zakażona wirusem HIV może, ale nie musi, przejść ostrą chorobę retrowirusową. Jest to pierwsza faza zakażenia, pojawiająca się zazwyczaj między 2 a 4 tygodniem od momentu zakażenia. Pierwsza faza trwa około 2 tygodni i niestety potrafi być błędnie diagnozowana jako grypa, angina albo mononukleoza. Najczęstszymi objawami są: gorączka, bóle mięśniowe, wysypka, bóle głowy, nocne pocenie, ból gardła. Podczas pierwszej fazy zakażenia następuje bardzo intensywne namnażanie wirusa – szacuje się, że nawet połowa nowych zakażeń następuje w trakcie trwania pierwszej fazy, gdy zakaźność wirusa jest największa.
Zarchiwizowany materiał na temat „zakażalności” dostępny w wersji angielskiej na https://web.archive.org/web/20090517092649/http://www.aidsmap.com/en/news/13DEE80D-3BAA-41C5-96FD-DBA07276F6B7.asp
Ze względu na wysoką zakaźność w pierwszym okresie, bardzo ważna jest prawidłowa i szybka diagnoza, dlatego też, jeżeli masz podobne objawy i wiesz, że podejmujesz ryzykowne zachowania, nie wahaj się i zrób test. Ostra reakcja ze strony organizmu pojawia się w 50-90% przypadków, dlatego też brak gwałtownego przebiegu pierwszej fazy zakażenia nie świadczy o byciu HIV negatywnym. Nigdy nie zapominaj o tym, że zakażenie mogło przejść bezobjawowo.
Nieleczone zakażenie po pewnym czasie przechodzi w okres bezobjawowy. Wirus powoli replikuje się w organizmie, zmniejsza ilość limfocytów CD4 i osłabia się układ odpornościowy. Może to trwać nawet 8-10 lat.
Po okresie bezobjawowym, osoba żyjąca z HIV zaczyna odczuwać problemy z innymi zakażeniami powoli osłabiającymi organizm, skutkuje to dalszym wyniszczaniem organizmu, które prowadzi do AIDS.
Ochrona przed zakażeniem
– Abstynencja – całkowite powstrzymywanie się przed seksem, brak seksu oznacza ograniczenie zakażenia do absolutnego minimum. Bardzo skuteczne i trudne do wykonania 😊
– Prezerwatywa – najskuteczniejsza metoda zabezpieczenia w kontaktach seksualnych, co istotne – chroni przed wieloma innymi chorobami,
– PrEP – metoda polegająca na przyjmowaniu leków, które chronią przed zakażeniem HIV. Znane są dwie metody stosowania tego typu terapii:
- Model rekomendowany to przyjmowanie codziennie jednej tabletki.
- Model na życzenie, polega na przyjmowaniu leków tylko w okresie kontaktów seksualnych.
2 tabletki przed stosunkiem (2-24h), 1 tabletkę po kolejnych 24h i jeszcze jedną po następnych 24h. Jeżeli chcesz przedłużyć okres ochrony, na przykład na weekend, terapię trzeba wydłużyć: czwartek 2 tabletki, piątek-niedziela po jednej tabletce, ostatnią tabletkę należy przyjąć w poniedziałek.
Badania potwierdzają większą skuteczność ochrony w przypadku zażywania tabletki codziennie (99% kontra 86%). Więcej o PrEP pojawi się w kolejnym artykule.
– PEP – metoda leczenia, którą wprowadza się zaraz po ekspozycji na zakażenie, maksymalnie 72h od ryzykownego zachowania lub kontaktu z zakażoną krwią. Im wcześniej jest rozpoczęta terapia, tym większa będzie jej skuteczność. Leczenie polega na przyjmowaniu kombinacji leków antyretrowirusowych przez okres około jednego miesiąca. Terapia ta nie jest refundowana, koszt to około 1000-1200 zł, przy czym, jeżeli doszło do narażenia trakcie wykonywania pracy, koszt tego typu terapii ponosi pracodawca.
– TasP – Osoby poddane leczeniu terapią antyretrowirusową (ART), u których nie ma dowodów na obecność wirusa we krwi, nie przekażą wirusa HIV swoim partnerom seksualnym.
Leczenie HIV
Osoba, która została zdiagnozowana jako zakażona wirusem HIV, powinna jak najszybciej udać się do Poradni Profilaktyczno-Leczniczej dla osób z HIV. Leczenie HIV polega na sumiennym przyjmowaniu kombinacji leków (teraz często w postaci jednej tabletki) oraz regularnym badaniu obecności wirusa we krwi. Niestety, na chwilę obecną nie ma żadnych tanich i w 100% skutecznych metod pełnego wyleczenia z się zakażenia wirusem HIV. Można z nim tylko walczyć i dbać o własne zdrowie. O wprowadzeniu terapii antyretrowirusowej (ARV) decyduje lekarz. Po rozpoczęciu przyjmowania leków obserwuje się ilość wirusa we krwi (wiremia) oraz liczbę komórek CD4. Skuteczne wchłanianie się leków skutkuje obniżeniem liczebności wirusa we krwi do poziomu niewykrywalnego (mniej niż 50 kopii/1 ml krwi) oraz wzrost komórek CD4 nawet do poziomu zdrowego człowieka. Po osiągnięciu zakładanego celu niewykrywalnej wiremii nadal będziesz musiał przyjmować leki do końca życia i badać się przynajmniej dwa razy w roku. Najważniejsze, że skuteczna terapia chroni zakażonego całkowicie przez AIDS, a długość życia przeciętnej osoby z wirusem HIV na terapii ARV jest taka sama, jak osoby zdrowej.
Niewykrywalność wirusa Undetectable=Untransmittable
Według najnowszej wiedzy wiremia niewykrywalna (poniżej 50 kopii na 1 ml badanej krwi) powoduje całkowitą blokadę transmisji wirusa w kontaktach seksualnych. Dlatego też bardzo ważne jest utrzymywanie wirusa na jak najniższym poziomie poprzez codzienne zażywanie leków.
Badanie PARTNER zostało przeprowadzone w dwóch fazach. Udział w projekcie wzięło 1670 par, które łącznie odbyły ponad 136 000 aktów seksualnych bez zabezpieczenia. W trakcie całego badania doszło do 26 przypadków zakażenia wirusem HIV, genotypowanie jednak wykazało, że żaden z tych przypadków nie przeszedł od drugiego partnera biorącego udział w teście (najprawdopodobniej seks z innymi osobami HIV+, nieleczonymi lub wiremią ponad 200 kopii / 1 ml), w trakcie całego projektu nie doszło do ani jednego zakażenia, które pochodziłoby od osoby z niewykrywalną wiremią.
Uniwersytet Jagielloński przygotował opracowanie badań w języku polskim:
https://izp.wnz.cm.uj.edu.pl/pl/blog/o-korzysciach-z-leczenia-antyretrowirusowego-hiv/
Należy pamiętać, że nawet pomimo kampanii społecznej pod hasłem Undetectable=Untransmittable, pod którą podpisało się ponad 900 instytucji z ponad 100 krajów, w Polsce nadal istnieje obowiązek poinformowania partnera seksualnego o statusie serologicznym.