Była zabawa – pozostało ryzyko. Co robić?
W życiu każdego z nas może dojść do sytuacji kiedy dajemy ponieść się emocjom, jednocześnie zapominając o odpowiednim zabezpieczeniu podczas seksu. Wesoła i luźna atmosfera, trochę alkoholu, ekscytacja… Zdarzają się również sytuacje, w których zabezpieczenie zawodzi (np. pęknięta lub zsunięta prezerwatywa).
Przed zakażeniem wirusem HIV można uchronić się podejmując działania profilaktyczne (stosując prezerwatywy i PrEP czy też uprawiając seks z osobami HIV- lub osobami o niewykrywalnej wiremii). W sytuacjach awaryjnych „po zabawie” z pomocą przychodzi PEP – przy czym tu również znaczenie odgrywa czas.
Jakie kroki możesz podjąć po niebezpiecznym stosunku?
1 – udaj się do najbliższego szpitala lub kliniki, która oferuje profilaktykę poekspozycyjną HIV: https://aids.gov.pl/co_robic/687/
2 – porozmawiaj z lekarzem o zaistniałej sytuacji
3 – jak najszybciej rozpocznij terapię PEP
Pamiętaj, im szybciej zdecydujesz się na PEP, tym większe szanse na uniknięcie transmisji wirusa!
Jeżeli nie jesteś w stanie potwierdzić, że osoba, z którą doszło do stosunku, jest HIV- lub jest osobą z niewykrywalną wiremią (pamiętaj, że osoba HIV+ z niewykrywalną wiremią, nie jest w stanie przenieść wirusa w kontaktach seksualnych), powinieneś jak najszybciej udać się do szpitala zakaźnego, w którym prowadzi się terapię dla osób żyjących z HIV. Po konsultacji z lekarzem możliwe będzie skorzystanie z terapii PEP, która odpowiednio szybko zastosowana może zapobiec zakażeniu wirusem HIV.
Nie są to jedyne miejsca, gdzie możesz szukać pomocy. Również prywatna opieka zdrowotna świadczy usługi związane z reagowaniem na możliwe zakażenie wirusem (np. sieć placówek medycznych Medicover w ramach konsultacji z lekarzem specjalistą).
Dla osób podróżujących lub przebywających na zagranicznych wakacjach ważny może być fakt, iż większość ubezpieczycieli oferujących polisy turystyczne wyklucza z nich wszelkie zdarzenia związane z ryzykiem zakażenia wirusem HIV. Mówiąc wprost – twój ubezpieczyciel nie pokryje kosztów konsultacji lekarskiej oraz kosztu zakupu leków.
Jeśli akurat przebywasz za granicą, przydatne linki znajdziesz na końcu tego artykułu.
W kontekście pobytu za granicą, warto pamiętać że możesz realizować polskie e-recepty w aptekach znajdujących się w Chorwacji, Finlandii, Estonii, Czechach, Grecji, Łotwie, Portugalii i Hiszpanii (z wyjątkiem Balearów, regionu Asturia oraz La Rioja). W tym celu na Internetowym Koncie Pacjenta musisz aktywować opcję e-recepty transgranicznej.
Czym jest PEP?
PEP (ang. post-exposure prophylaxis) to poekspozycyjna profilaktyka zakażenia HIV. Pod tym określeniem kryje się terapia lekami antyretrowirusowymi (ARV), stosowanymi zwyczajowo w terapii osób zakażonych wirusem HIV. W tym wypadku ARV są stosowane u osób, które zostały niedawno wystawione na ryzyko takiego zakażenia. Terapia PEP trwa 28 dni i polega na przyjmowaniu kombinacji leków ARV każdego dnia, co w znacznym stopniu zmniejsza ryzyko transmisji wirusa.
Należy pamiętać, że terapię trzeba rozpocząć maksymalnie w ciągu 72 godzin od niebezpiecznego zachowania, w przeciwnym przypadku będzie ona nieskuteczna. Im szybciej zostanie rozpoczęte przyjmowanie leków, tym większa szansa na skuteczność leczenia. Idealny scenariusz zakłada wdrożenie leków już po 2-4 godzinach od stosunku. Skuteczność terapii wynosi około 80% i jest ściśle związana z czasem, który minął od niebezpiecznej sytuacji do rozpoczęcia terapii, im wcześniej tym większe szanse na zapobiegnięcie transmisji.
W niektórych krajach (niestety, nie w Polsce) osoby wybierające się w podróż mogą wyposażyć się w “podróżny pakiet PEP”. Zawiera on kombinację leków antyretrowirusowych wystarczającą na 5 dni. W skład pakietu zwykle wchodzą Emtricitabine oraz Tenofovir (w postaci jednej pigułki) oraz dodatkowo trzeci środek, np. Raltegravir. Stosowane w PEP leki mogą, jak większość medykamentów, wywoływać różne skutki uboczne oraz wchodzić w interakcję z innymi przyjmowanymi przez ciebie środkami. Z tego względu nie powinno się ich brać na własną rękę, bez konsultacji z lekarzem.
Pamiętaj, że terapia PEP nie jest refundowana. Koszt leczenia pokrywamy z własnej kieszeni, wyjątkiem są sytuacje, w których do możliwej transmisji wirusa doszło na wskutek aktywności zawodowej (lekarze, policjanci, pomoc socjalna itp.), w takich wypadkach koszt pokrywa pracodawca. Leki potrzebne w terapii PEP w Polsce kosztują około 1000 zł.
Do zakażenia może dojść nie tylko podczas niebezpiecznego seksu! Ryzykowne zachowania obejmują też, między innymi, używanie tych samych igieł czy kontakt z krwią itp. Pamiętaj, aby dostosować środki ostrożności do możliwego ryzyka, seks z nieznanymi osobami zawsze w prezerwatywach, nigdy nie korzystaj z używanej strzykawki, w przypadku pęknięcia prezerwatywy zadbaj o nową.
Jeżeli przebywasz w kraju europejskim, skontaktuj się pilnie z dowolnym lekarzem, zadzwoń pod numer 112 lub skorzystaj z linku:
Search (testfinder.info)
Większość placówek oferujących terapię ART powinna mieć w swojej ofercie PEP. Jeżeli dana placówka nie będzie mogła Ci pomóc, na pewno pokierują do najbliższego dostępnego punktu.
Źródła:
https://aids.gov.pl/publikacje/ulotka_pep/ [dostęp 22.04.2023]
https://aids.gov.pl/co_robic/687/ [dostęp 22.04.2023]