PrEP to nowoczesna forma profilaktyki przed zakażeniem wirusem HIV, która zyskuje na popularności w Polsce. Stosowanie PrEP, czyli kombinacji leków antyretrowirusowych, jest skutecznym sposobem na minimalizację ryzyka zakażenia. Dowiedz się, czym różni się od PEP, jak rozpocząć terapię oraz jakie są jej koszty i skuteczność.
Co to jest PrEP
PrEP jest kombinacją leków, które zażywane regularnie skutecznie chronią przed zakażeniem wirusem HIV. W Polsce dostępny jest w formie tabletek, w innych krajach dopuszcza się również inne formy, w tym zastrzyki domięśniowe.
PrEP w przeciwieństwie do PEP stosowany jest przed ryzykownym zachowaniem. Najbardziej skuteczną profilaktyką jest przyjmowanie tabletek codziennie, istnieje również metoda doraźna.
Czym różni się PrEP od PEP?
PrEP jest kombinacją leków, którą zaczynamy stosować jeszcze przed odbytym stosunkiem, jest to forma zabezpieczenia przed możliwym zakażeniem. PEP natomiast jest terapią poekspozycyjną, co oznacza, że stosowanie go zaczynamy po odbytym stosunku lub wystawieniem się w inny sposób na możliwość zakażenia. PEP należy rozpocząć jak najszybciej po ryzykownym zachowaniu, jest najbardziej skuteczny gdy nie minęło 24h od możliwego zakażenia. Powyżej 72h terapia PEP ma duże szanse na niepowodzenie, za to rozpoczęta jak najszybciej (poniżej 24h) wykazuje dość skutecznie działanie.
PEP to trzy leki stosowane w terapii ARV (terapia antyretrowirusowa dla osób żyjących z HIV), podczas gdy PrEP to kombinacja 2 z 3 leków. PEP jest kuracją 4 tygodniową, PrEP jako profilaktyka jest stosowany codziennie (lub doraźnie) i nie ma z góry określonego okresu.
Aby rozpocząć terapię PEP, należy zgłosić się do specjalisty chorób zakaźnych lub najbliższego szpitala (jeśli szpital nie będzie w stanie pomóc, odeśle do najbliżej placówki).
Czy PrEP jest skuteczny?
Skuteczność PrEP w przypadku zażywania leków codziennie wynosi około 98-99%, mówi się, że metoda doraźna jest mniej skuteczna, pojawiają się jednak badania, które przeczą tej teorii, zrównując obie metody jako równie skuteczne.12 Należy pamiętać, że PrEP nie chroni w 100% przed zakażeniem HIV, nadal istnieje ryzyko, PrEP pomaga jedynie je zminimalizować.
Na czym polega metoda doraźna? (On-Demand)
Metoda doraźna polega na rozpoczęciu terapii PrEP na 24h (minimum 2h, najlepiej jednak żeby okres ten był jak najbardziej zbliżony do 24h, aby uzyskać najwyższe stężenie leków w organizmie) przed planowanym stosunkiem poprzez zażycie podwójnej dawki oraz przyjmowanie dwóch pojedynczych dawek kolejno 24 i 48 godzin później. Ważna jest tutaj adherencja, aby zapewnić prawidłowe stężenie. Tzn. jeśli pierwsza dawka została wzięta o godzinie 10:00, kolejne powinny być przyjmowane idealnie w podobnym czasie. Metodę doraźną można wydłużyć, jeżeli istnieje taka potrzeba.
Przykład:
Wybierasz się do Sitges na 7 dni (poniedziałek-niedziela) i jesteś otwarty na seks z nieznanymi sobie osobami, które tam spotkasz. Terapię rozpoczynasz w niedzielę przed wyjazdem biorąc 2x PrEP, następnie bierzesz PreP w normalnej dawce codziennie, również po powrocie w poniedziałek i wtorek następnego tygodnia, łącznie przyjmujesz 11x Prep (2x niedziela, 1x poniedziałek, 1x wtorek, 1x środa, 1x czwartek, 1x piątek, 1x sobota, 1x niedziela, 1x poniedziałek, 1x wtorek).
Jak rozpocząć profilaktykę PrEP?
Aby rozpocząć terapię PrEP, należy uzyskać receptę, którą można zrealizować w aptece.
Receptę na PrEP może wystawić lekarz specjalista chorób zakaźnych. Niestety ani wizyty, ani sam PrEP nie jest w żaden sposób refundowany. Możesz się udać do lekarza prywatnie na przykład Medicover, Luxmed itp. Istnieją również strony internetowe, które umożliwiają uzyskanie recepty poprzez teleporady.
W większości przypadków będziesz potrzebować ujemnego wyniku na obecność wirusa HIV oraz aktualnych badań krwi w kierunku zaburzeń pracy nerek (na przykład kreatynina). Lekarz może również wymagać ujemnych wyników w kierunku innych chorób przenoszonych drogą płciową. Badania takie powtarzane są zazwyczaj co trzy miesiące lub rzadziej jeśli przyjmujesz PrEP doraźnie, a leku wystarcza ci na dłużej.
Koszt wizyty zależy od przychodni, do której się udasz. Jeżeli masz na przykład prywatną opiekę medyczną z pracy, to upewnij się, czy nie możesz zrealizować takich wizyt w ramach swojego pakietu, może to również dotyczyć dodatkowych badań (morfologia, HIV, inne choroby zakaźne).
Ile kosztuje PrEP?
Same leki nie są już ogromnym wydatkiem, aktualne ceny wahają się między 160-230 zł za opakowanie na 30 dni.
Pamiętaj, że leki mogą powodować działania niepożądane, jeżeli twój organizm źle reaguje na terapię PrEP, powinieneś skonsultować to z lekarzem.
Pamiętaj, że PrEP nie zmniejsza w żadnym stopniu ryzyka związanego z chorobami przenoszonymi drogą płciową, zmniejsza jedynie ryzyko zakażenia wirusem HIV.
Podczas korzystania z PrEP nie jest zalecane spożywanie soku z grejpfruta i pomelo ze względu na możliwe interakcje leku.3
Artykuł powstał w sierpniu 2024 roku.